نقش مس در زراعت و رشد گیاه

عنصر مس در ساختار سه نوع پروتئین وجود داشته و چندین آنزیم را فعال می‌کند. یون های مس تنها به شکل کمپلکس با سایر ترکیبات و قابل مبادله با ماده آلی، متصل و قابل جذب هستند. در صورت بروز کمبود مس در گیاهان و درختان، برگ گیاهان کوچک مانده و سرشاخه‌های جوان درختان دچار برگ سوختگی می‌شوند. در محیط‌هایی با pH قلیایی (خاک های آهکی و قلیایی)، مس برای گیاهان بطور کلی غیر قابل جذب است. لذا با توجه به اینکه اغلب خاک‌های ایران قلیایی و آهکی است، بازده جذب عنصر مس موجود در خاک‌های ایران بسیار پایین است. این عنصر در سیستم‌های آنزیمی اکسیداز-کاتالاز ضروری است و در واکنش‌های انتقال الکترون سهیم بوده و فعال کننده چندین آنزیم است. مس در گیاه متحرک نبوده و به شکل رسوب در خاک باقی خواهد ماند. بنابراین برای افزایش جذب مس توسط گیاهان به نحوی باید pH خاک‌های قلیایی و آهکی را اصلاح نمود. یکی از روش های مؤثر اصلاح خاک‌های آهکی استفاده از سولفات آمونیوم می‌باشد. با استفاده از کود سولفات آمونیوم می‌توان علاوه بر تأمین ازت و گوگرد مورد نیاز گیاهان و درختان، خاک‌های قلیایی را اصلاح نمود و pH آن را کاهش داد.

برای آشنایی با کاربرد مس در کشاورزی باید توجه کرد که در صورتی که خاک با فقر مس مواجه باشد یا بنا به دلایل گفته شده بازده جذب مس از خاک پایین باشد، گیاهان دچار کمبود مس خواهند شد. در گیاهان دچار کمبود مس، برگ‌ها پیچیده شده و دمبرگ آنها به سمت پائین خم می‌شود. کمبود مس می‌تواند با کلروز خفیف سرتاسری همراه با فقدان فشار ترگر همیشگی در برگ‌های جوان، بیان گردد. برگ‌های تازه بالغ شده، مشبک می‌شوند و رگبرگ‌های آن‌ها به صورت سبز رنگ، همراه با مناطق سفید تا خاکستری مایل به سفید مشاهده می‌شوند. بر روی برخی برگ‌ها، نقاط تو خالی کلروتیکی مشاهده شده و تمایل به خمیدن به سمت پائین دارند. برگ‌ها کوچک و کلروتیک همراه با لکه های نکروتیک می‌شوند.

کمبود مس اغلب در تابستان و عموماً در خاک‌های شنی که با آب شیرین آبیاری می‌شوند بوجود می‌آید. همچنین پدیده کمبود ماده مغذی مس در درختان پسته، درختان تازه بارور شده و یا باغات تازه احداث شده ممکن است مشاهده شود.

به عنوان مثال در درختان پسته، علائم کمبود مس به صورت زیر مشاهده می‌شود :

بد شکلی مغز پسته
سرخشکیدگی درختان پسته و حالت سوختگی نوک برگ‌های نابالغ و جدید در انتهای شاخه و همچنین ریزش برگ‌های دارای سوختگی
عصایی شدن سرشاخه درختان و تیره شدن رنگ پوست درختان
چروکیده شدن شاخه‌ها و پیدایش لکه‌های تیره رنگ کوچک در اطراف نوک شاخه

جهت جبران کمبود مس در درختان مختلف و تأمین نیاز درختان به این ماده مغذی می‌توان از سولفات مس استفاده کرد. سولفات مس علاوه بر تأمین مس مورد نیاز درختان، کاربردهای دیگری نیز دارد